Ticari defterlerle ispat kuralı, tarafın kanunda belirtilen diğer delillere başvurma hakkını ortadan kaldırmaz; tacire alternatif bir ispat imkanı sunar. Tacirler tarafından tutulan ticari defterlerde yer alan kayıtların doğruluğu ve güvenilirliğini sağlamak amacıyla usul ve esas yönünden çeşitli düzenlemeler getirilmiş, bu sayede önceleri daha zayıf ispat gücüne sahip olan ticari defter kayıtlarının güvenilirliği artırılarak ispat gücü kademeli biçimde yükseltilmiştir. Genel kural olarak, bir kişinin kendi düzenlediği belgelerin lehine delil olamayacağı kabul edilmekle birlikte, tacir tarafından tutulan ticari defterlerin sahibi lehine delil olmasına imkan tanınmıştır. Bu istisnai durumun sıkı şartlara bağlanması ve bu şartların dikkatle yorumlanması gerekmektedir. Ticari defterlerle ispat kuralı senetle ispat kuralını yumuşattığı gerekçesiyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na alınmıştır. HMK m.222'de beş fıkra altında düzenlenen bu kural, öğreti ve yargı içtihatlarında eleştirilen bazı hususlar nedeniyle değişikliklere uğramıştır. Bu çalışmada, ticari defterlerin delil olabilmesi için kanunda yer alan şartlar ve ispat gücü, öğreti ve yargı içtihatlarında yer alan tartışmalar ışığında ele alınmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

 

İÇİNDEKİLER

 

KAYNAKÇA XXV

 

GİRİŞ
§1. Türk Hukukunda Ticari Defterlerle İspat Kuralına İlişkin Düzenlemeler
I. GENEL OLARAK
II. 1879 TARİHLİ UMHK, 865 SAYILI TTK VE 6762 SAYILI eTTK DÖNEMİ
III. 6100 SAYILI HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU DÖNEMİ

 

§2. İspat Hukuku Bakımından Ticari Defterlerin ve Ticari Defterlerle İspat Kuralının Hukuki Niteliği
I. GENEL OLARAK
II. TİCARİ DEFTERLERİN İSPAT HUKUKU BAKIMINDAN HUKUKİ NİTELİĞİ
III. TİCARİ DEFTERLERİN DELİL NİTELİĞİ VE TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT KURALININ İSPAT HUKUKU BAKIMINDAN HUKUKİ NİTELİĞİ
A. 6100 SAYILI HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
B. 6100 SAYILI HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU SONRASINDAKİ DURUM
IV. KANAATİMİZ
A. TİCARİ DEFTERLERİN DELİL NİTELİĞİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
B. SENETLE İSPAT KURALI VE HMK m.222 ÇERÇEVESİNDE TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT KURALININ KONUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ
V. ARA SONUÇ

 

§3. Ticari Defterlerin Delil Olarak Gösterilmesi ve İbrazı
I. GENEL OLARAK
II. TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLARAK GÖSTERİLMESİ
A. YAZILI YARGILAMA USULÜNDE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ
B. BASİT YARGILAMA USULÜNDE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ
III. TİCARİ DEFTERLERİN DELİL SÖZLEŞMESİNE KONU OLMASI
A. GENEL OLARAK DELİL SÖZLEŞMESİ
B. TİCARİ DEFTERLERİN DELİL SÖZLEŞMESİNE KONU OLMASI
IV. TİCARİ DEFTERLERİN ISLAHLA DAVAYA DAHİL EDİLMESİ
V. TİCARİ DEFTERLERİN İBRAZI VE İNCELENMESİ
A. TİCARİ DEFTERLERİN İBRAZI VE TİCARİ DEFTERLERİN TESLİMİ KAVRAMLARI
B. TİCARİ DEFTERLERİN TTK m.83/I VE HMK m.222/I ÇERÇEVESİNDE İBRAZI
C. TİCARİ DEFTERLERİN DAYANAK BELGELERİNİN İBRAZININ GEREKLİLİĞİ
VI. ARA SONUÇ

 

§4. HMK m. 222 Çerçevesinde Ticari Defterlerle İspat Kuralının Uygulama Alanı
I. HMK m.222 ÇERÇEVESİNDE TİCARİ DEFTER KAVRAMININ KAPSAMI
A. SÜBJEKTİF-TARAFLAR BAKIMINDAN
B. OBJEKTİF-TİCARİ DEFTER KAVRAMI BAKIMINDAN
II. HMK m.222'NİN UYGULAMA ALANI
A. GENEL OLARAK
B. HMK m.222 ÇERÇEVESİNDE TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT KURALININ UYGULANACAĞI DAVALAR
III. ARA SONUÇ

 

§5. HMK m.222 Çerçevesinde Ticari Defterlerin Lehe Delil Olması
I. GENEL OLARAK
II. TİCARİ DEFTERLERİN LEHE DELİL OLMASININ ŞARTLARI
A. GENEL ŞARTLAR
B. HMK m.222/II VE III GEREĞİNCE ARANAN ŞARTLAR
III. ARA SONUÇ

 

§6. HMK m.222 Çerçevesinde Ticari Defterlerin Aleyhe Delil Olması
I. GENEL OLARAK
II. TİCARİ DEFTERLERİN ALEYHE DELİL OLMA ŞEKİLLERİ
A. TACİRİN KENDİ ALEYHİNE OLAN TİCARİ DEFTERE DAYANMASI
B. TARAFLARDAN BİRİNİN KARŞI TARAFIN TİCARİ DEFTERLERİNE DAYANMASI
III. ARA SONUÇ

 

SONUÇ
I. GENEL DEĞERLENDİRME VE KANAATİMİZ
II. MADDE ÖNERİSİ