Delillerin engellenmesi kurumunu adli bir satranç oyununa benzetebiliriz: Satranç Tahtası (Yargılama Süreci): Hukuki süreç, üzerinde iki tarafın (davacının ve davalının) iddialarını sunduğu ve savunduğu bir satranç tahtası gibidir. Taşlar (Deliller): Tarafların elindeki satranç taşları (piyonlar, atlar, filler vb.) delilleri temsil eder. Bu taşlar, her oyuncunun kendi iddiasını ispatlamak ve oyunu (davayı) kazanmak için kullandığı araçlardır. Delillerin Engellenmesi (Rakibin Haksız Hamlesi): İşte burada, delillerin engellenmesi devreye girer. Bu, bir oyuncunun, rakibinin önemli bir hamle yapmasını engellemek amacıyla, rakibin bir taşını tahtadan gizlice çıkarması, değiştirmesi veya yok etmesi gibidir. Bu, oyunun kurallarına aykırı, kasten veya ağır bir ihmalle yapılan hileli bir davranıştır. Bu durum, ispat yükü altındaki tarafın iddialarını kanıtlamasını imkansız veya önemli ölçüde güç hale getirebilir. Hakem (Hakim) ve Adil Oyun: Oyunun adil bir şekilde ilerlemesini sağlayan hakem ise hakimdir. Delillerin engellenmesi gibi bir durum ortaya çıktığında, hakemin müdahale etmesi, yani "fair play"in sağlanması ve "oyuncuların eşitliği"nin (silahların eşitliği ilkesi) yeniden tesis edilmesi hayati önem taşır. Türk hukukunda bu konuya yönelik genel bir düzenleme bulunmamakta ve mevcut özel hükümler (örneğin isticvap, belge ibrazı, keşif ile ilgili hükümler) yetersiz kalabilmektedir. Yaptığımız çalışma hukuki süreçte maddi gerçeğin manipülasyon yoluyla perdelenmesinin önüne geçerek adaletin tecelli etmesini sağlamayı amaçlayan delillerin engellenmesi kurumunun Türk hukukunda da yargı pratiğine girmesini hedeflemektedir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
MEDENİ USUL HUKUKUNDA VE CEZA HUKUKUNDA DELİLLERİN ENGELLENMESİ KAVRAMI İLE DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN YASAL DAYANAKLARI
§1. MEDENİ USUL HUKUKUNDA VE CEZA HUKUKUNDA DELİLLERİN ENGELLENMESİ KAVRAMI
A. MEDENİ USUL HUKUKUNDA DELİLLERİN ENGELLENMESİ KAVRAMININ KARŞILAŞTIRMALI HUKUK BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. Roma Hukukunda Delillerin Engellenmesi Kavramı
II. İngiliz Hukukunda Delillerin Engellenmesi Kavramı
III. Alman Hukukunda Delillerin Engellenmesi Kavramı
IV. İsviçre Hukukunda Delillerin Engellenmesi Kavramı
V. Türk Hukukunda Delillerin Engellenmesi Kavramı
B. CEZA HUKUKUNDA DELİLLERİN ENGELLENMESİ KAVRAMI
I. Nemo Tenetur İlkesi Bağlamında Delillerin Engellenmesi
II. Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme ve Değiştirme Suçu (TCK m. 281) Bağlamında Delillerinin Engellenmesi
III. Adil Yargılamayı Etkilemeye Teşebbüs Suçu (TCK m. 288) Bağlamında Delillerin Engellenmesi
IV. Yargı Görevi Yapanı, Bilirkişiyi veya Tanığı Etkilemeye Teşebbüs Suçu (TCK m. 277) Bağlamında Delillerin Engellenmesi
§2. DELİLLERİN ENGELLENMESİNE YÖNELİK YASAL DAYANAKLAR
A. DELİLLERİN ENGELLENMESİNE YÖNELİK OLARAK GENEL BİR HÜKMÜN OLMAYIŞI
B. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN MEDENİ USUL HUKUKU BAĞLAMINDA YASAL DAYANAKLARININ İNCELENMESİ
I. Tarafların İsticvabı Hükümlerinde Delillerin Engellenmesi
II. Belge Delili Hükümlerinde Delillerin Engellenmesi
III. Tanık Delili Hükümlerinde Delillerin Engellenmesi
IV. Yemin Delili Hükümlerinde Delillerin Engellenmesi
V. Bilirkişi Delili Hükümlerinde Delillerin Engellenmesi
VI. Keşif Delili Hükümlerinde Delillerin Engellenmesi
C. MEDENİ USUL HUKUKU İLKELERİ BAĞLAMINDA DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN DAYANAKLARI
I. İspat Hakkı Bağlamında Delillerin Engellenmesi
II. Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü Bağlamında Delillerin Engellenmesi
III. Tarafların Davayı Aydınlatma ve İş Birliği Yapma Yükümlülüğü Bağlamında Delillerin Engellenmesi
IV. Taraflarca Getirilme İlkesi ve Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi Bağlamında Delillerin Engellenmesi
D. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN MEDENİ HUKUKTA YER ALAN YASAL DAYANAKLARI VE BUNUN USUL KANUNU İLE OLAN İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ
I. Genel Olarak
II. Medeni Hukukta Yer Alan İş Birliği Yükümlülüğüne Yönelik Hükümlerin Delillerin Engellenmesi Bağlamında Değerlendirilmesi
E. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN YASAL DAYANAĞINA İLİŞKİN GÖRÜŞLER
I. Delillerin Engellenmesinin Yasal Dayanağına İlişkin Görüşler
II. Görüşümüz
İKİNCİ BÖLÜM
DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN ŞARTLARI
§1. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN OBJEKTİF ŞARTLARI
A. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN OBJEKTİF OLUMLU ŞARTLARI
I. Karşı Tarafın Delil Sunmasının İmkansız Hale Getirilmesi veya Oldukça Güçleştirilmesi
II. İspat Yükü Üzerinde Olmayan Tarafın Bir Davranışının Olması
III. Delillerin Engellenmesinin Gerçekleşebileceği Zaman Aralığı
IV. Delillerin Korunmasına Yönelik Bir Yükümlülüğün İhlali
V. Nedensellik Bağının Mevcudiyeti (Mahkemeye Sunulması Engellenen Delillerin İddia Edilen Vakıanın İspatı İçin Mutlaka Gerekli Olması)
B. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN OBJEKTİF OLUMSUZ ŞARTLARI
I. İspat Yükümlülüğüne Sahip Tarafın Delilleri Engelleyici Bir Davranışta Bulunmaması
II. Delillerin Engellenmesine Yönelik Davranış İçin Haklı Bir Gerekçenin Olmaması
III. Davaya İlişkin Gerçeklerin Açıklığa Kavuşturulamaması, Zarara Yol Açan Olayın Kendisinden Kaynaklanıyorsa, Delillerin Engellenmesi Söz Konusu Değildir
IV. İspat Yükü Üzerinde Olan Taraf Delili Zamanında Kendisi Temin Edebilecek Durumdaysa Delilin Engellenmesi Söz Konusu Değildir
V. Delil Sunmakla Yükümlü Olan Tarafın Kendisinin Delil Eksikliğine Kusurlu Bir Şekilde Katkıda Bulunmaması Gerekliliği
VI. Delillerin Korunmasına Yönelik Bir Yükümlülük İhlalinin Olmadığı Durumlarda Delillerin Engellenmesi Söz Konusu Değildir
§2. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN SUBJEKTİF ŞARTLARI
A. KASITLI VEYA AĞIR KUSURLU BİR HAREKETİN VARLIĞI
I. Bilirkişinin Delilleri İnceleyebilmesinin Kasıtlı veya Ağır Kusurlu Hareketler ile İmkansız Hale Getirilmesi
II. Tanığın Beyanının Kasıtlı Hareketler ile Yanıltılması
III. Keşif Delilinin Değerlendirilmesinin Kasıtlı Hareketler Yolu ile Engellenmesi
B. İHMALİ HAREKETLER YOLU İLE DELİLLERİN ENGELLENMESİ
I. Bilirkişinin Delilleri İnceleyebilmesinin İhmali Hareketler ile İmkansız Hale Getirilmesi
II. Tanık Delilinin İhmali Hareketler ile İncelenmesinin İmkansız Hale Getirilmesi
III. Keşif Delilinin İhmali Hareketler ile İncelenmesinin İmkansız Hale Getirilmesi
C. İSPAT YÜKÜ ÜZERİNDE OLMAYAN TARAFIN DELİLLERİN ENGELLENMESİ KASTIYLA HAREKET ETMESİ
D. ÜÇÜNCÜ TARAFIN DAVRANIŞLARININ DELİLLERİN ENGELLENMESİNE ETKİSİ VE BUNUN İSPAT YÜKÜ ÜZERİNDE OLMAYAN DAVANIN TARAFI İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN HUKUKİ SONUCU
§1. DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN HUKUKİ SONUCU
A. YARGI İÇTİHATLARI BAĞLAMINDA DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN HUKUKİ SONUCUNA GENEL BİR BAKIŞ
B. DOKTRİNDE DELİLLERİN ENGELLENMESİNİN HUKUKİ SONUCU HAKKINDA GÖRÜŞLER
I. Delillerin Engellenmesinin Hukuki Sonucunun Delillerin Değerlendirilmesi Aşamasında Dikkate Alınması Gerektiği Görüşü
II. İspat Yükünün Yer Değiştirmesi Gerektiği Görüşü
III. İspat Ölçüsünün Düşürülmesi Gerektiği Görüşü
IV. Delillerin Engellenmesinin Hukuki Sonucunun Esnek Olması Gerektiği Görüşü
V. Aksi İspatlanabilir Karine Görüşü
C. GÖRÜŞÜMÜZ
I. İspat Kolaylığı Kavramı
II. İspat Kolaylığını Gerçekleştirmenin Araçları
III. İspat Kolaylıkları Bağlamında Delillerin Engellenmesi
D. DELİLLERİN ENGELLENMESİNE YÖNELİK HÜKÜM ÖNERİMİZ
SONUÇ
KAYNAKÇA