Obligatio naturalis (tabii borç), Romanist araştırmaların yöneldiği problemler arasında her dönemde en ilgi çekicilerinden biri olma özelliğini korumuştur. Bir borcun sorumluluk içermemesine karşın ifasına hukuken geçerlilik tanınması o borcun hukukiliğini sağlamaya yeterli midir? Hukuk düzeninin müeyyideye bağlamadığı ilişkilerden doğan borcun temeli pozitif hukukta mı yoksa ahlaki ve sosyal ödevlerin tezahürü olarak tabii hukukta mı aranmalıdır? Modern hukuklarda dava vermeyen borç tipinin belki de en yaygın örneği olan 'kumar borcunun' Roma hukukunda 'tabii' olmaması ya da obligatio naturalis'in menşeinin köle borcu olmasının bu bağlamda önemi nedir? Ya da bu gerçekler aslen bir önemi haiz midirler? Muhtemelen obligatio naturalis'e ya da modern hukuk doktrininin isimlendirmesiyle tabii/eksik borca (natural obligation, naturobligation, imperfect obligation, impropi obligatio) ilişkin günümüz hukukçularının zihinlerinde oluşacak ilk sorular bunlardır. Bu çalışma ile hem tüm bu sorulara yanıt aramak hem de kavramının Roma hukukundan günümüze yaptığı seyahat sonucu vardığı noktanın tarihsel, hukuksal ve de kavramsal bir kritiği yapılarak modern tabii borç olgusunun anakronistik yapısının ispatlanması amaçlanmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
OBLIGATIO VE NATURALIS KAVRAMLARININ İNCELENMESİ
I. ROMA HUKUKUNDAN MODERN HUKUKLARA KAVRAM SORUNU
II. OBLIGATIO
A. OBLIGATIO'NUN DİNİ VE ÖRFİ KÖKENİ
B. OBLIGATIO'NUN MODERN HUKUKTAKİ ANLAMLARI
C. OBLIGATIO'NUN MAHİYETİ ÜZERİNE MODERN HUKUKTAKİ DÜŞÜNCELER
D. OBLIGATIO'NUN ROMA HUKUKUNDAKİ MAHİYETİ
E. OBLIGATIO'NUN ETİMOLOJİK TAHLİLİ
III. NATURALIS
A. NATURALIS'İN ETİMOLOJİK TAHLİLİ
B. NATURA-PHUSIS İLİŞKİSİ
C. NATURA'NIN HUKUK DIŞI EDEBİYATTA KULLANIM TARZI
D. NATURA'NIN HUKUKİ BİR TERİM OLARAK KULLANIM TARZI
E. NATURA VE KÖLE İLİŞKİSİ
F. CICERO VE NATURA
G. GAIUS VE NATURA
İKİNCİ BÖLÜM
OBLIGATIO NATURALIS ÜZERİNE MODERN HUKUK DOKTRİNDEKİ GÖRÜŞLER
I. GRADENWITZ VE PEROZZI'NİN TEORİLERİ
II. SİBER'İN TEORİSİ
III. CORNIOLEY'İN TEORİSİ
IV. OBLIGATIO NATURALIS ÜZERİNE DOKTRİNDEKİ DİĞER DÜŞÜNCELER
A. ARANGIO-RUIZ'İN GÖRÜŞLERİ
B. BONFANTE'NİN GÖRÜŞLERİ
C. MASCHI'NİN GÖRÜŞLERİ
D. BURDESE'NİN GÖRÜŞLERİ
E. TALAMANCA'NIN GÖRÜŞLERİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ROMA KLASİK HUKUKUNDA OBLIGATIO NATURALIS DURUMLARI VE ÖZELLİKLERİ
I. ROMA KLASİK HUKUKUNDA OBLIGATIO NATURALIS DURUMLARI
A. GENEL BİR BAKIŞ
B. DOMUS'UN HAKİMİYET SAHASINA BAĞLI OBLIGATIO NATURALIS DURUMLARI
C. BORÇLUNUN HAK VE FİİL EHLİYETSİZLİĞİNE BAĞLI OBLIGATIO NATURALIS DURUMLARI
D. SOLUTIO RETENTIO'YA BAĞLI NATURALIS HALE GELEN OBLIGATIO'LAR
E. TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİNİN NİTELİĞİNDEN DOĞAN OBLIGATIO NATURALIS
II. ROMA HUKUKUNDA OBLIGATIO NATURALIS'İN ÖZELLİKLERİ
A. OBLIGATIO NATURALIS'İN MAHİYETİ
B. OBLIGATIO NATURALIS'İN HÜKÜMLERİ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KLASİK ROMA HUKUKUNDAN MODERN HUKUKA
OBLIGATIO NATURALIS
I. KLASİK SONRASI DÖNEMDE OBLIGATIO NATURALIS
A. IUSTINIANUS HUKUKUNDA OBLIGATIO NATURALIS
B. ORTA ÇAĞ'DA OBLIGATIO NATURALIS
II. IUS NATURALIS VE OBLIGATIO NATURALIS
A. KLASİK DÖNEMDE IUS NATURALIS ALGISI
B. IUSTINIANUS HUKUKUNDA IUS NATURALIS ALGISI
C. ORTA ÇAĞ'DA IUS NATURALIS ALGISI
D. IUS NATURALIS'IN MODERN VEÇHESİ
III. MODERN HUKUKLARDA OBLIGATIO NATURALIS
A. MODERN HUKUK SİSTEMLERİNDEKİ DURUMA GENEL BİR BAKIŞ
B. TÜRK HUKUKUNDAKİ DURUM
SONUÇ
KAYNAKÇA